Posts

Showing posts from January, 2021

बिकट वाट वहिवाट नसावी

   कविता आणि व्यक्तिमत्त्व विकास  बिकट वाट वहिवाट नसावी : अनंत फंदी          ललित साहित्याचा संबंध व्यक्तिमत्त्व विकासाशी असतो का?असा प्रश्न काही जणांना पडतो. पण काही कलाकृतीच्या बाबतीत त्याचे उत्तर होकारात्मक असेच द्यावे लागेल. एखाद्या कवितेचा विचार व्यक्तिमत्त्व विकासाच्या अंगाने करता येऊ शकते, याचे उत्तम उदाहरण म्हणून अनंत फंदी यांच्या 'बिकट वाट वहिवाट नसावी' या कवितेचे देता येईल. आपल्या अवतीभोवती असणाऱ्या लोकांचा व्यक्तिमत्त्व विकास झाला नसेल तर स्वतःचा विकास होणे इतके सोपे नसते. म्हणून मला वाटते की, व्यक्तिमत्त्व विकासाचा संबंध हा सामाजिक बांधिलकीशी देखील आहे. उगीच म्हटले नाही संतांनी 'बुडती हे जण न देखवे डोळा येतो कळवळा म्हणूनीया' अनंत फंदी यांनी प्रस्तुत कवितेतून उपदेशात्मक पद्धतीने अगदी सोप्या भाषेत व्यक्तिमत्त्व विकासाचा सुलभ असा मार्ग सांगितलेला आहे.         शाहीर अनंत भवानीबाबा घोलप हे अठराव्या शतकातील एक महत्त्वाचे कवी होते. यांचे मूळ गाव अहमदनगर जिल्ह्यातील संगमनेर. सराफी व ग...

सीमावर्ती कर्नाटकातील मराठी भाषिक : आव्हाणे व उपाय - योजना

  सीमावर्ती कर्नाटकातील मराठी भाषिक : आव्हाणे व उपाय - योजना           भाषावार प्रांतरचनेमुळे सीमावर्ती कर्नाटकातील मराठी भाषिक गावांची विभागणी झाली.बिदर जिल्ह्यातील नारायणखेड,जयराबाद हे तालुके आजच्या तेलंगणाशी तर अहमदपूर निलंगा व उदगीर हे तालुके महाराष्ट्राची जोडण्यात आले.बिदर जिल्ह्यातील भालकी, बसवकल्याण, औराद व हुमनाबाद ,गुलबर्गा जिल्ह्यातील आळंद, अफजलपूर, चिंचोली, चित्तापूर,जेवरगी, सेडम, कारवार मधील सुपा, हळ्याळ तर बेळगाव जिल्ह्यातील          अथणी,खानापूर,चिकोडी,हुकेरी या तालुक्यातील प्रत्येक गावात मराठी भाषिकांची संख्या आहे. मुळात कर्नाटक सीमाभागातील मराठी भाषिक संदर्भात महाराष्ट्र शासनाच्या परिपत्रकानुसार ८६५ गावाची यादी आहे.त्यात कानडीपेक्षा मराठी बोलणार्‍यांची संख्या कितीतरी पटीने अधिक आहे. गुलबर्गा - बिदर प्रमाणेच बेळगाव-कारवार या जिल्ह्यातही असंख्य गावे अशी आहेत की, ज्यांनी मराठी भाषा व संस्कृती निष्ठेने जपलेली आहे. परंतु भळभळती जखम घेऊन मागच्या साठ वर्षापासून अनेक आव्हाणाना तोंड देत मराठी भाषिक कर...

कृषी संस्कृतीचा उत्सव : वेळ अमावस्या

कृषी संस्कृतीचा उत्सव : वेळ अमावस्या    भारतीय संस्कृतीत उत्सवांना अनन्यसाधारण असे महत्त्व आहे. विशेषतः मातीसाठी अहर्निश काम करणारा शेतकरी, शेतमजूर (अलुतेदार-बलुतेदार) यांच्याकडून जे सण साजरे केले जातात, त्या सणाची ओळख राष्ट्रीय - आंतरराष्ट्रीय पातळीवर मात्र फारशी झाली नाही. विशिष्ट भागात, विशिष्ट दिवशी, विशिष्ट पद्धतीने व विशिष्ट आहारासह एकत्रितपणे आनंदाने साजरा केला जाणारा महाराष्‍ट्र-कर्नाटक व तेलंगण सीमावर्ती भागातील 'वेळ अमावस्या' हा केवळ सणचं नव्हे;तर एक प्रकारचा उत्सव आहे. हा उत्सव काही भागापुरता मर्यादित असला तरी शेजारधर्म पाळणारा आणि मातीशी नाळ घट्ट ठेवणारा आगळावेगला असा उत्सव आपणास इतरत्र कोठेही पाहायला मिळत नाही. कृषी संस्कृती ही मुळात मातीशी व भारतीय संस्कृतीशी एकरूप झालेली आहे. त्यामुळे अशा  उत्सवाच्या माध्यमातून मातीविषयी व संस्कृतीविषयी शेतकरी कृतज्ञताचं व्यक्त करीत असतात. विशेष संकल्पना: भज्जी,आंबिल,हेंडगा   'वेळ अमावस्या' हा उत्सव (सण) ग्रामीण भागात 'येळवस' या नावाने देखील ओळखला जातो.पौष महिन्यात अमावस्या रोजी विशेषत: डिसेंबरच्या...